واریکوسل شایع ترین علت قابل اصلاح ناباروری در مردان

واریکوسل عارضه‌ ای است که بر سیاهرگ‌ های کیسه بیضه تأثیر می‌ گذارد و می‌ تواند باعث ناباروری در مردان شود. این عارضه زمانی اتفاق می افتد که وریدهای کیسه بیضه متسع شده و پیچ خورده و در نتیجه گردش خون ضعیف و تولید اسپرم کاهش می یابد. پزشکان علت اصلی واریکوسل را تشخیص نداده اند؛ ولی به احتمال قوی ناشی از اختلالاتی است که در جریان خون سیاهرگ های بیضه رخ می دهد. این رگ ها خون را از بیضه ها به بیرون می رانند. در صورتی که جریان خون در سیاهرگ ها به درستی برقرار نشود، می تواند باعث احتباس خون و گشادی سیاهرگ ها شود.

ارتباط واریکوسل با ناباروری ارتباطی مستقیم و واضح است. واریکوسل ، خون رسانی به بیضه‌ ها را دچار مشکل می‌ کند. در نتیجه تولید اسپرم سالم مختل شده و نه تنها تعداد و تحرک اسپرم کاهش پیدا می‌کند، بلکه مورفولوژی اسپرم نیز معیوب می‌شود و در نتیجه ناباروری ایجاد می شود .
همچنین تأثیرات هورمونی واریکوسل در ناباروری را نیز نباید نادیده گرفت. علاوه بر اینکه مقدار تستوسترون پلاسما، کم می شود مشخص شده است که مردان مبتلا به واریکوسل افزایش سطح هورمون (FSH) را تجربه می‌کنند.
اکثر مردانی که واریکوسل دارند مشکل باروری ندارند ، ولی نرخ ناباروری در میان افراد مبتلا به واریکوسل بیشتر از افراد بدون واریکوسل است. این تفاوت ممکن است به این دلیل باشد که گرچه واریکوسل با توانایی بدن در ساخت و ذخیره اسپرم تداخل دارد ، ولی همیشه اسپرم سازی را در آن حد ضعیف نمی کند که موجب عدم بارداری زن شود .

علت ایجاد واریکوسل

هنوز علت دقیق ایجاد این بیماری مشخص نیست. اطلاعاتی که پزشکان به دست آورده‌اند این است که دلیل ایجاد واریکوسل این است که برگشت خون در سیاهرگ‌های بیضه بطور طبیعی و کامل صورت نمی‌گیرد. یعنی بخشی از خون در سیاهرگها جمع شود و به مرور زمان باعث گشاد شدن آنها باشد؛ اما هنوز علت اینکه چرا خون درسیاهرگ‌ها رکود پیدا می کند ، مشخص نیست.

علائم واریکوسل

• به طورکلی، واریکوسل به صورت برآمدگی در قسمت فوقانی کیسه بیضه ظاهر می شود که می توان آن را در معاینه فیزیکی احساس کرد. گاهی اوقات برجسته است و به طور کلی در هنگام ایستادن با چشم غیر مسلح با توجه به اندازه آن دیده می شود. در بیشتر موارد واریکوسل علائم ناراحت کننده ایجاد نمی کند ؛ اما دربعضی موارد باعث درد می شود . مهمترین علائم واریکوسل عبارتند از:
• درد (خفیف تا بسیار شدید) یا حساسیت بی دلیل در بیضه ها
• درد هنگام نشستن، ایستادن یا انجام فعالیت بدنی برای مدت زمان طولانی
• دردی که در روز احساس شده و درپایان روز به اوج خود می رسد.
• دردی که به هنگام دراز کشیدن به پشت کاهش می یابد.
• نقص در باروری مردان

چه کسانی واریکوسل میگیرند؟

واریکوسل می تواند در تمام مردان با گروه های سنی مختلف رخ دهد. پزشکان معتقدند بسیاری از موارد واریکوسل، ارثی هستند. اغلب اوقات، افراد در طول سالهای نوجوانی خود متوجه واریکوسل می شوند. متخصصان گمان می کنند که این مشکل به بلوغ مربوط می شود؛ زیرا در این زمان جریان خون به اندام تناسلی افزایش پیدا می کند.

آیا واریکوسل باعث ناباروری میشود؟

واریکوسل می تواند باعث ناباروری شود، مهم است که توجه داشته باشید که همه مردان مبتلا به واریکوسل ناباروری را تجربه نمی کنند. در واقع برخی از مردان ممکن است حتی از ابتلای خود به واریکوسل آگاه نباشند تا زمانی که مشکل در باروری را تجربه کنند. با درمان مناسب ( جراحی واریکوسل ) مردان مبتلا اغلب ( نه همۀ آنها ) بارورمی شوند.

واریکوسل چگونه باعث ناباروری می شود؟

مطالعات بسیاری از رابطه میان کیفیت پایین اسپرم‌ها و واریکوسل در میان مردان کم بارور خبر داده اند. آثار این مشکل عبارتند از کاهش تعداد اسپرم ها، کاهش تحرک وافزایش اشکال غیر نرمال اسپرمها .
همچنین برخی محققین، واریکوسل را به کاهش عملکرد اسپرم‌ها به این معنا که علیرغم تعداد، تحرک و شکل مناسب، اسپرم‌ها قادر به باروری تخمک نیستند مرتبط نموده اند . با این حال عامل فیزیولوژیکی دقیق چرایی تأثیر منفی واریکوسل بر باروری مردان مورد بحث محققین است.
نظریه‌ های اصلی در این رابطه عبارتند از :

1- افزایش دمای بیضه

دمای کیسه بیضه بعلت بیرون قرار گرفتن از بدن ، 1-2 درجه از دیگر نقاط بدن پایین تر است ، که برای تولید اسپرم سالم مناسب وضروری است. اگر عملکرد عروق معیوب باشد، کارایی تبادل گرمایی از بین رفته و دمای بیضه‌ها و کیسه بیضه افزایش خواهد یافت. (این دلیل نامیدن واریکوسل از طرف پزشکان به نام پختن درونی بیضه‌ها است).

2- فشار وریدی

واریکوسل ممکن است منجر به افزایش فشار خون در عروق بیضه شود. افزایش فشار می‌تواند از انجام فرایندهای متابولیک بیضه‌ها جلوگیری نموده و همچنین منجر به کاهش تخلیۀ خون سیاهرگی و انباشته شدن مواد سمی در بیضه شود.

3- عدم توازن هورمونی

مطالعات متعددی، واریکوسل را به سطوح پایین تر تستوسترون مرتبط نموده اند. یافته‌ها حاکی از آن است که این شرایط بر سلولهای لیدیگ که مسئول تولید تستوسترون هستند، تأثیر می‌گذارد.

4- گونه‌ های اکسیژن واکنش پذیر

تولید گونه‌های اکسیژن واکنش پذیر (ROS) برای عملکرد مناسب اسپرم حیاتی است. با این وجود ازدیاد ROS می‌تواند به ریخت شناسی و قدرت تحرک اسپرم‌ها آسیب وارد نماید. سطح ROS در منی مردان مبتلا به واریکوسل بالا است.

واریکوسل چه زمانی باعث ناباروری می شود؟

واریکوسل عارضه‌ای است که بر سیاهرگ‌های کیسه بیضه تأثیر می‌گذارد و می‌تواند باعث ناباروری در مردان شود. زمانی اتفاق می افتد که وریدهای کیسه بیضه بزرگ شده و پیچ خورده و در نتیجه گردش خون ضعیف و تولید اسپرم کاهش می یابد. این می تواند منجر به کاهش تعداد، تحرک و کیفیت اسپرم شود که می تواند منجر به ناباروری شود. در برخی موارد، واریکوسل همچنین می تواند باعث کاهش تولید تستوسترون شود که می تواند بیشتر به ناباروری کمک کند.

آیا علاوه بر ناباروری واریکوسل عارضه دیگری دارد؟

این بیماری علاوه بر ناباروری می تواند عوارض دیگری هم داشته باشد که در ادامه به این عوارض اشاره شده است:

• یکی از عوارض این بیماری کوچک شدن بیضه و افزایش درجه حرارت بیضه می باشد.
• احساس درد در بیضه
• اختلال در عملکرد نطفه سازی بیضه ها

تشخیص واریکوسل

پزشک هنگام ایستادن و دراز کشیدن، بیضه های بیمار را معاینه می‌کند. ممکن است پزشک نیاز به انجام سونوگرافی اسکروتال داشته باشد. این تست به اندازه گیری قطرسیاهرگ‌ های اسپرماتیک کمک می‌کند و به پزشک اجازه می‌دهد تا یک تصویر دقیق ازوضعیت سیاهرگهای بیضه داشته باشد.

روش‌ های درمان واریکوسل

تاکنون داروی خاصی برای درمان واریکوسل معرفی نشده است. فقط برخی از مسکن‌ها برای از بین بردن درد ناشی از آن کارساز هستند. بهترین روش برای درمان و از بین بردن این بیماری، جراحی است. این روش نیز با تشخیص پزشک اورولوژی انجام می‌گیرد. سه روش کلی برای جراحی واریکوسل وجود دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.

• جراحی واریکوسلکتومی (Varicocelectomy)
• جراحی لاپاراسکوپیک (Laparoscopic)
• آمبولیزاسیون پوستی (Embolization)

1- جراحی واریکوسلکتومی

این روش از جراحی واریکوسل در اتاق عمل و معمولا با بیهوشی انجام می‌شود. جراح از طریق ایجاد شکاف درکشاله ران و یا زیر شکم ترمیم عروق را انجام می‌دهد. درد حاصل از این عمل جراحی به‌ صورت خفیف است و بیمار می‌تواند پس از چند روز استراحت فعالیت ‌های روزانۀ خود را انجام دهد.

2- جراحی لاپاراسکوپیک

جراح متخصص در این روش از عمل جراحی واریکوسل، برش کوچکی در ناحیه شکم ایجاد می‌کند و ابزار مخصوص جراحی را از طریق برش وارد می‌کند ، و ترمیم عروق سیاهرگی را انجام می‌دهد .

3- آمبولیزاسیون پوستی

برای این کار، یک لوله باریک و مخصوص وجود دارد که پزشک آن را وارد رگ کشاله ران یا گردن می‌کند و سپس از اشعه ایکس استفاده می‌کند تا رگ‌های بزرگ شده را مشاهده کند. بعد از مشاهده رگ‌ ها، فنر مخصوص داخل لوله باز می‌شود تا رگ‌ های تشخیص داده شده توسط پزشک بسته شوند. با این عمل واریکوسل بیمار کوچک ‌تر می‌شود. پزشک برای انجام این عمل، بیمار را بیهوش می‌کند.
بیش از 95 درصد جراحان ترجیح می دهند که به روش اول بیمار را جراحی کنند .

درمان واریکوسل بدون جراحی

هیچ روش درمانی دارویی مؤثری برای واریکوسل وجود ندارد. از دارو فقط برای رفع موقت درد می توان استفاده کرد‌.

1- ضد التهاب‌ های غیر استروئیدی

استفاده از ضد التهاب‌ های غیر استروئیدی می‌تواند دردهای شناخته شده را آرام کند. این روش فقط در تسکین علائم بیماری است و نقش درمانی ندارد . اگر درد ادامه پیدا کند، درمان واریکوسل با جراحی باید مد نظرقرار گیرد .
قرص ‌های ضد درد را می‌توان روزهای بعد از جراحی هم استفاده کرد. ضروری است که بیمار درباره‌ی قرص‌های ضد درد با پزشک صحبت کند؛ زیرا خیلی از ضد التهاب‌های غیر استروئیدی، نظیر آسپرین، قابلیت لخته شدن خون را کاهش می‌دهند و می‌توانند منجر به خونریزی بیش از اندازه در هنگام جراحی شوند.

2- لباس زیرچسبان مثل مایو

برخی پزشکان پوشیدن شورت تنگ یا مایو را پیشنهاد می‌ کنند که می‌ تواند در حالی‌ که به برقراری جریان خون یاری رساند به کاهش درد هم کمک کند . ضروری است که به خاطر داشته باشیم که لباس زیر باید حالت محافظت کننده داشته باشد و نه محدود کننده.

• عمل جراحی واریکوسلکتومی یا واریکوسل چیست؟ تاریخ انتشار : 1403-01-08تاریخ بروز رسانی : 1403-02-06